परिचय

कान्ती लोकपथ सडकको निर्माण त्रिभुवन राजपथको बिकल्पको रुपमा वि.स. २०१३ साल बाट शुरु भएको हो । हेटौंडालाई काठमाडौं उपत्यका संग जोड्ने यो सडक छोटो र भरपर्दो उपयुक्त बिकल्पको रुपमा स्थापित हुने तथा यस सडक खण्डले व्यापारिक नाका बरिगन्जलाई पूर्व पश्चिम राजमार्ग संग जोड्ने भएकोले यो सडक निर्माण सम्पन्न भईसकेपछि काठमाडौं बाट हेटौंडा हुंदै बरिगन्ज नाकाबाट नेपाल तथा भारत बीचको व्यापार, बस्तु तथा सेवा बिस्तारमा समेत योगदान पुग्ने र यस क्षेत्रका वासिन्दाले व्यापक लाभ लिन सक्ने तथा यस क्षेत्रको आर्थिक गतिविधीमा अत्यधिक रुपमा वृद्धि हुने देखिन्छ । यसले भारतिय नाका बीरगन्ज हुंदै राजधानी आउने पर्यटकलाई समेत जोड्ने भएकोले पर्यटकिय महत्व समेत राख्दछ । यो सडकको निर्माणबाट उल्लेखित क्षेत्रमा उपलब्ध श्रोत र साधनको अधिकतम उपयोग हुनेछ । मध्यमान्चल क्षेत्रको आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक, पर्यटकिय, शैक्षिक लगायत समग्र क्षेत्रको सन्तुलित विकासमा यस सडकको निर्माणले महत्वपूर्ण टेवा पुग्न जाने छ र यस क्षेत्रको बिकासमा आमुल परिवर्तन ल्याउने छ ।

यो सडकको निर्माणको शुरुवात २०१३–२०१६ सम्म तत्कालीन शाही नेपाली सेनाबाट भएको थियो । सडक विभागबाट सिन्कालामा योजना अन्तर्गत २०४८ सालमा मकवानपुर खण्डमा पर्ने चुनडांडा, चेनेज ९+००० देखि ठिंगन, चेनेज ४२+००० सम्म ५.५ मि. चौडाइको सडक पुनःनिर्माण तथा मर्मत सुधार गरी यातायात संचालन गरिनुका साथै सिमात खोलामा दुईवटा पक्की पुल निर्माण भएको थियो । त्यसपछि मकवानपुर खण्डमा पर्ने ५१ कि.मि. सडक डि.स.का. हेटौडाबाट तथा ललितपुर खण्डमा पर्ने ३९ कि.मि. सडकको मर्मत संभार डि.स.का. ललितपुरबाट हुंदै आएको थियो । यस सडकलाई हेटौडा बाट काठमाण्डौ उपत्यका जोड्ने बैकल्पीक मार्गको रुपमा विकास गर्न २०५९ सालमा कोरियन सरकारको सहयोगमा बिस्तृत सर्भेक्षण तथा डिजाईन, वातावरणीय अध्ययन (IEE) कार्य समेत गरी Detail Project Report तयार गर्ने कार्य भएको थियो । तर फास्ट ट्रयाक र टनेल मार्गको अवधारणले गर्दा यो सडक यस अघि कहिले पनि राज्यको प्राथमिकतामा पर्न सकेको थिएन ।

 योजनाको बिवरण

कान्ती लोकपथ नामले परिचित यो सडक २०७६।०२।०६ को मन्त्रीपरिषदको निर्णयबाट राष्ट्रिय राजमार्गको रुपमा हेटौडा, बागमती, टिकाभैरब, भैसेपाटी, एकान्तकुना जोड़ने (कान्ति राजमार्ग NH37) सडकको बर्गिकरण गरिएको छ । यो सडक पूर्व पश्चिम लोकमार्गको हेटौडा बजार, बुध्द चौक बाट शुरु भई चौघडा – चुनडांडा – मकवानपुरगढी – जितपुर – ठिंगन – बागमती हुदै ललितपुर जिल्लाको बगुवा – काल्चेभीर – छपेली – झांक्रीडाँडा – तिनपाने भन्ज्याङ – टिकाभैरव पुल हुँदै सातदोवाटो सम्म ९० कि.मी. कुल लम्बाई रहेको छ । वि.स. २०१३ सालतिर निर्माण शुरु गरी २०१६ सालमा ट्रयाक खुलाईएको यो सडक हाल सम्म पनिे चौडा तथा सुधार गर्ने क्रममानै रहेको छ । नेपाल सरकारले यस सडकको महत्वलाई ध्यानमा राखी यसको सुधार तथा स्तरोन्नतिको लागि आ.व. २०६५÷६६ देखि छुट्टै योजना स्थापना गरी संचालनमा ल्याएको छ ।

यस सडकलाई NRS 2027 (Second Revision 2070) को मापदण्ड अनुसार दुई लेनको सडक निर्माण, चौडा तथा सुधार गर्न आ.ब. २०७०।०७१ देखि बहुबर्षिय ठेक्का ब्यबस्थापन गरी निर्माण कार्य भइ रहेको छ । यस सडकलाई बर्षभरीनै यातायात संचालन योग्य बनाउनका लागि कालोपत्रेमा स्तरोन्नती गरी आगमी २ बर्षमा यो सडकलाई रणनैतिक संजालको महत्वपुर्ण सडकको रुपमा सिघ्र स्थापित गर्ने कार्य भईरहेको छ । सोहि अनुसार आगामी दिनहरुमा समेत सडक सुधार र स्तरोन्नतीका बहुबर्षिय ठेक्का ब्यबस्थापन तथा बगुवा खोलामा Design & Build  बाट पुल निर्माणको स्वीकृतीको लागि खरिद गुरु योजना सहित भई ठेक्का पट्टा ब्यवस्थापनको प्रकृयामा रहेको छ साथै सिमात खोलामा डबल लेनको पुल निर्माण गर्न समेत ठेक्का पट्टा ब्यवस्थापनको प्रकृयामा रहेको छ ।

योजनाको हाल सम्मको प्रगति

• ट्रयाक ‌:  जम्मा ७९ कि.मी
• ग्राभल सडक : जम्मा ७ कि.मी
• कालोपत्रे सडक : जम्मा ७२ कि.मी
• पुल : ३ वटा (Single Lane)

पुल निर्माणको योजना

• कान्ति राजमार्ग अन्तर्गत सिमात खोलामा पुल निर्माण गर्न सिमात खोला पुल १ को लम्बाई २० मि. र सिमात खोला पुल २ को लम्बाई ३५ मि. हुने गरि डिजाईन ड्रईङ्ग स्वीकृती गरि यसै आ.व.मा ठेक्का पट्टा ब्यवस्थापनको प्रकृयामा रहेको साथै बगुवा खोलामा Design & Build बाट पुल निर्माणका लागि खरिद गुरु योजना स्वीकृती गरि ठेक्का पट्टा ब्यवस्थापनको प्रकृयामा रहेको छ।